Wildplukken is nog niet zo eenvoudig, een vergissing is zo gemaakt: Sint Janskruid en Wijnruit!

De afgelopen week, tijdens een wildpluk wandeling in Zaandam, kwam ik Sint Janskruid tegen, tenminste dat dacht ik. Die dag was het Sint Jan, dus hoe leuk was dat. Sint Jan is een (christelijke) feest die op 24 juni valt. Op die dag wordt van oudsher op veel plaatsen in Europa het midzomerfeest gevierd. De datum van midzomer ligt tussen de 20 en 26 juni. In de nacht van 23 op 24 juni is volgens Sint Jan de langste dag en daarom verbonden met het midzomerfeest.

Het verhaal gaat dat vroeger, op de avond van Sint Jan, buurtgenoten bij elkaar kwamen en met zijn allen een groot vuur maakten. Men zong en dansten en degene met het meeste moed sprongen over het vuur heen. Als een jongen en een meisje hand in hand over het vuur sprongen, was hun band voor eeuwig verzegeld.

Sint Jan wordt gezien als het begin van een nieuwe periode in het jaar. De natuur verandert, de dagen worden weer korter, het is een overgangsperiode.

Sint Janskruid (Hypericum perforatum)

Sint Janskruid is een plant met een grote geneeskrachtige werking. Hij is bij velen bekend, maar deze plant in het wild plukken valt (voor een beginner) niet mee. Ik dacht Sint Janskruid gevonden te hebben, maar dit bleek later toch wijnruit te zijn. Gelukkig laat ik (bijna) alle planten gewoon staan, zeker in de stad. Daarnaast wil ik zeker weten wat ik ermee ga doen, voordat ik een plant ga plukken.

Wildplukken is toegestaan voor eigen gebruik, of in elk geval voor kleine hoeveelheden. Natuurlijk moet je zeker weten de juiste plant te hebben en een goede reden hebben om hem mee te nemen. Bijvoorbeeld om te gaan eten, voor gebruik in de thee, of om er een zalf of tinctuur van te maken.

De volgende regels gelden voor wildplukken:

  • Pluk niet in (beschermde) natuurgebieden
  • Pluk alleen een klein beetje voor eigen gebruik
  • Heb respect voor de natuur.
  • Pluk alleen datgene wat je met zekerheid kunt identificeren.
  • Pluk alleen op plekken waar de plant (of noot of paddenstoel) in grote aantallen voorkomt.
  • Pluk nooit planten of paddenstoelen die zeldzaam en/of beschermd zijn.

Sint Janskruid kan je veilig in de keuken gebruiken. Daarnaast kan je er zalf en tinctuur van maken. 

Gebruik in de keuken

De blaadjes van het Sint Janskruid zijn van april tot juli te gebruiken in thee, maar het wordt ook gebruikt in bier of kruidenwijn, of om kruidenolie te aromatiseren. De blaadjes zijn tot mei een gezonde toevoeging in salades, soepen, eiergerechten e.d. De bloemen kun je ook tot eind juni eten en toevoegen in salades of spreads.

Een bijzondere eigenschap is, dat de gele bloemen een bloedrode kleur afgeven als je ze plet. De smaak van de blaadjes is kruidig en te vergelijken met zwarte thee. De bloemen zijn zoetig.

Geneeskrachtig werking

De plant wordt in heel veel remedies verwerkt. Vooral bij toepassingen voor depressie, nervositeit en angsten. In de vorm van thee kan je Sint Janskruid ook gebruiken bij maagklachten en problemen met de lever en galblaas. De olie van Sint Jans kruid werkt weefselherstellend. Helpt bij verbranding, wonden, tand en gewrichtspijn. Het is een sterk helend en herstellend kruid.

Contra indicatie

Sint Janskruid verhoogt de lichtgevoeligheid van de huid. Gebruik je het, kijk dan extra uit in de zon. Verder kan Sint Janskruid de werking van verschillende geneeskrachtige stoffen afzwakken. Dit komt door de sterk helende en herstellende werking van de plant. Gebruik het dus niet in combinatie met reguliere medicijnen, zoals de pil en antidepressiva.

Wil je meer lezen over Sint Janskruid? Lees dan dit blog: Depressie of sombere gevoelens? Zoek verbinding met jezelf en alles gaat weer stromen

De verwisseling met wijnruit (Ruta Graveolens)

wijnruitwijnruit 2

De plant die ik had aangezien voor Sint Janskruid bleek wijnruit te zijn. Mijn gevoel waarschuwde mij al, ik twijfelde en was niet zeker van mijn zaak. Maar ik had verschillende boeken bekeken, een filmpje gezien en de gelijkenis was naar mijn idee juist. Dit bleek toch niet zo te zijn en ik ben blij dat iemand mij op deze vergissing heeft gewezen. Nu zie ik het verschil duidelijk en dit zal ik natuurlijk nooit vergeten.

De les die ik hierdoor heb geleerd is ten eerste, om toch echt goed naar mijn gevoel te luisteren en deze vooral niet te negeren en ten tweede om dubbel te checken of het echt klopt. Sowieso wil ik aanraden om pas bij 100% zekerheid iets met een plant uit het wild te gaan doen.

Kijk ook altijd ter plekke naar de plant, het blad, de bloemen en zaden. Sommige verschillen zijn subtiel en niet duidelijk te zien op een foto.

Ruta Graveolens

Ik wil jullie (en mijzelf) de informatie van Ruta Graveolens, wijnruit, niet onthouden. Het is namelijk best belangrijk om de verschillen goed te weten. Zeker als je de plant ook echt gaat gebruiken.

Mijn wildpluk kennis is in ontwikkeling. Het is heel wat anders dan de planten uit je eigen tuin, waarvan je (over het algemeen) weet welke dit zijn. Aangezien ik geen tuin heb, ga ik nu op zoek naar de planten in mijn omgeving. Wat natuurlijk een leuke uitdaging is, maar wel één om extra bij op te letten. Een vergissing kan dus snel gemaakt zijn.

Wijnruit wordt in mijn boeken niet aangeraden om zelf te gaan gebruiken. Bij therapeutische doseringen is het kruid niet toxisch, maar ga je er zelf mee aan de slag dan kan je het beter vermijden. Te hoge doseringen zijn niet goed en veroorzaken klachten zoals, slaperigheid en duizeligheid. Ook kan je dit kruid beter niet gebruiken bij nierproblemen en ook niet tijdens de zwangerschap. Het heeft een baarmoederstimulerend effect.

Geneeskrachtige werking

Toch is het wel degelijk een geneeskrachtige plant. Hij bezit ontkrampende eigenschappen en wordt soms toegepast bij spijsverteringsklachten. Bij luchtweginfecties met krampachtige hoest en klachten bij verminderde doorbloeding van de bloedvaten. Maar voor deze klachten zijn er betere alternatieven, dus wordt hij vrijwel niet ingezet.

De plant heeft een menstruatiebevorderende werking, hij stimuleert de doorbloeding. Ook zou hij een kalmerende werking hebben en ingezet kunnen worden bij spanningshoofdpijn, angsten en hartkloppingen.

In Zuidelijke landen was wijnruit vroeger een heel belangrijk kruid, het verbeterde het gezichtsvermogen van kunstenaars. Ze voegden het gesnipperde blad toe aan soepen en salades. Een takje wijnruit werd ook wel toegevoegd aan wijn of azijn voor een extra bittere smaak.

Bij kleine hoeveelheden is het, zoals met de meeste kruiden, een veilige plant. Maar let altijd goed op voor je daadwerkelijk een plant gaat gebruiken. En maak niet de vergissing om, zoals ik nu deed, twee planten door elkaar te halen. Met deze plant is de afloop, wanneer je hem zou gebruiken, niet heel ernstig, maar die planten zijn er zeker.

Voor mij een goede les om extra voorzichtig te zijn, goed naar mijn gevoel te luisteren en dubbel te checken.

Veel wildpluk plezier!

Bronnen:

Eetbare wilde planten, Steffen Guido Fleischhauer e.a., 2007.
Kruiden encyclopedie, Nico Vermeulen, 1998
Groot handboek geneeskrachtige planten, Geert Verhulst, 9e druk

Copyright © Sandra Voetelink